In gesprek met muziektherapeuten Dineke en Nicole: 'Muziek raakt altijd'

Op 15 november is de dag van de muziektherapie. We spreken Dineke op den Dries en Nicole Hain, muziektherapeuten bij BrabantZorg, over wat muziektherapie is én over de voordelen en positieve effecten van muziektherapie voor onze bewoners.

In totaal zijn er zes muziektherapeuten binnen BrabantZorg. Dineke op den Dries werkt sinds februari als muziektherapeut in de regio Uden en Oss. Voorheen heeft ze de opleidingen muziektherapie en  docent muziek gevolgd en onder andere gewerkt op een buitenschoolse opvang.

Nicole Hain werkt inmiddels vier jaar als muziektherapeut bij BrabantZorg in de regio Oss. “Je kent alle bewoners en collega’s op de locatie en het voelt echt vertrouwd.”

“Muziektherapeuten zijn echt gevoelsmensen.”

Wat doet een muziektherapeut?

Nicole legt uit wat de werking van muziek is; “Door bijvoorbeeld liedjes van vroeger te spelen, kunnen gevoelens en herinneringen weer opgehaald worden. Dit werkt vooral goed bij ouderen met Alzheimer dementie, maar we komen ook bij bewoners die bijvoorbeeld een CVA (een hersenbloeding of herseninfarct) hebben gehad. Als muziektherapeut zet je deze liedjes en het maken van of luisteren naar muziek doelgericht in.

Een doel kan zijn stemmingsverbetering, mensen in beweging of juist rustig krijgen, iemand weer fijn laten voelen of contact maken. Muziektherapie kan ook ingezet worden bij slaapproblemen. Zo hebben we bijvoorbeeld muziekkussens, deze kan je onder het hoofdkussen leggen. Daar staat voorgeprogrammeerde muziek op, maar er kan ook gepersonaliseerde muziek opgezet worden.”

“Afhankelijk van het doel is het de vraag of je in een een-op-een sessie gaat werken of via een groepssessie. Het kan ook heel waardevol zijn als mensen gewoon aansluiten tijdens zo’n sessie als deze bijvoorbeeld in de huiskamer wordt gegeven. We hebben geleerd om te reflecteren via muziek en we kunnen werkzame elementen vertalen zodat een zorgmedewerker het ook kan inzetten.”

“Met muziektherapie kan je bewoners weer een stukje zelfvertrouwen teruggeven.”

Dineke vult aan; “Wij komen met een doel in ons achterhoofd naar de sessie toe en spelen hier dan op in. We kijken en denken ook mee met de zorgcollega’s. Hoe kunnen zij muziek gedurende de dag inzetten als iemand bijvoorbeeld het zorgmoment als niet prettig ervaart. Voor zo’n soort casus heb ik een muzieklijst gemaakt van rustig naar steeds meer actief, dat werkte voor deze bewoner goed. Het is ook niet altijd zo dat we altijd muziek maken, soms luisteren we ook muziek. We gebruiken vooral een gitaar, maar je kan ook zeker andere (percussie-)instrumenten inzetten. Soms heeft een locatie zelfs een piano.”

Wat brengt muziektherapie de bewoners?

“Afhankelijk van de hulpvraag kan muziektherapie bijvoorbeeld ontspanning of een positief contactmoment bieden, maar het kan cliënten ook het gevoel geven dat ze weer even zichzelf kunnen zijn zonder de ziekte erbij”, vertelt Dineke.
Nicole vult aan; “Dementie is een ziekte waarbij je steeds meer verliest en verliest, maar ook steeds banger wordt. Dan komt er iemand en diegene gaat muziek maken en dat herken je weer. Er komt dan een stukje naar boven wat door de ziekte overschaduwd wordt, maar het is ook een stukje zelfvertrouwen terugwinnen en angst verminderen. Er zijn ook voordelen voor de afdeling. Bewoners zitten beter in hun vel, wat ook de sfeer ten goede komt. Bij terminale zorg kunnen we ook veel bereiken, bijvoorbeeld wanneer bewoners onrustig zijn. Je kan het iemand zo comfortabel mogelijk maken met muziek erbij.”

“We merken hoe jonger de bewoners worden hoe specifieker de muziek wordt, maar ook verandert. Zo hebben we sessies met bewoners die naar drum and bass luisteren dan gaan we, als dat bij de hulpvraag past, gewoon dansen. Er zijn ook bewoners die naar Elvis Presley of Vera Lynn luisteren, maar we spelen ook vaak Maria liedjes. We zien ook dat in de dorpen meezingers het altijd goed doen en in de steden horen bewoners graag het stadslied”, vertellen Dineke en Nicole.

“Het écht met de bewoner zijn en van mens tot mens contact maken, dat voel je.”

Bijzondere momenten in de dagelijkse praktijk

“Het verschil wat je bij de bewoners ziet na een sessie, is echt heel mooi”, vertelt Dineke. “Je komt binnen en gaat iets doen. Dan komt er iets los bij de bewoner(s) en dat is natuurlijk prachtig. Dat ik dat als muziektherapeut voor iemand kan doen, maakt mij erg blij. Soms lees ik terug dat iemand na een sessie de hele dag niet meer over de gangen heeft gedwaald. Dan heeft iemand echt iets aan de sessie gehad.”

Als muziektherapeut maak je bijzondere momenten mee in de praktijk. Nicole vertelt: “Ik had een sessie bij een meneer die wat nors kon zijn. We zijn samen gaan trommelen en er is zo’n omslag te zien bij meneer. Ik liet de trommels staan op de afdeling, hij ging zelf trommelen en hij is dingen aan het leren. Vanuit de afdeling is er veel positieve feedback op meneer en bewoners trommelen zelfs met hem mee! De zorgmedewerkers rapporteren als hij weer heeft getrommeld, dat is fantastisch om terug te lezen. De sfeer op de afdeling is daardoor verbeterd en meneer gaat nu soms zelfs mee naar muziekactiviteiten.”

“Als muziektherapeut ga je aan de slag met wat iemand zelf wilt en daar sluit je op aan.”

Dineke vertelt over een van de bijzondere momenten die zij heeft beleefd. “Ik had een sessie met een bewoonster die over de gangen aan het dwalen was. We gingen regelmatig samen zingen in haar kamer, maar ze bewoog elke keer mee in haar rolstoel. Uiteindelijk dacht ik ‘Als ze wilt bewegen, waarom doen we dat niet gewoon?’. Dus ik stak mijn hand uit en die pakte ze. Toen hebben we samen op een paar nummers (zittend) gedanst. Even later ging ik een andere bewoner opzoeken en kwam ik haar weer tegen. We keken elkaar aan en zij stak haar hand uit en ik pakte haar hand en we maakten even contact. De zorgmedewerkers gaven na afloop ook aan dat ze de hele dag open en vriendelijk is geweest terwijl ze soms nog wel eens boos kon worden.”

15 november: Dag van de muziektherapie

“Muziektherapie kan ouderen veel brengen, daarom is het ook belangrijk om hier bij stil te staan. We hopen meer bekendheid te krijgen bij andere behandelaren en zorgmedewerkers in wat wij voor de bewoners kunnen betekenen. Het is veel meer dan alleen maar even een liedje komen spelen.”